Yüksek Öğrenim Kurumuna Kırsal Hekimlik Başvurusu

Tarih:02.01.2009
Sayı: 002
 
YÜKSEK ÖĞRENİM KURUMU BAŞKANLIĞINA
 
ANKARA
 
Tıp Fakültelerinde 6. sınıf stajları arasında yer almakta olan KIRSAL HEKİMLİK stajının AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALLARI’nın dahil edilmesini sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını arz ederim.
Konu ile ilgili gerekçeler, görüşlerimiz ve ilgili YÖK kararı ek olarak sunulmuştur.
 
Saygılarımla
 
Prof. Dr. Okay BAŞAK
AİLE HEKİMLİĞİ AKADEMİSİ BAŞKANI
 
Ek 1:  1982/163 sayılı YÖK kararı
 
GEREKÇE
 

1. Aile Hekimliği Anabilim Dalları Tıp Fakülteleri olan üniversitelerde Yüksek Öğrenim Kurulu’nun kararı ile Haziran 1993’te kurulmaya başlamış olup birinci basamakta klinik uygulama yapan hekimlerin akademik temsilcisi olarak mezuniyet öncesi ve sonrası eğitimde yerlerini almışlardır.
2.  Bu süreç içerisinde mezuniyet öncesi eğitimde önemli bir rol oynamakla birlikte aile hekimliği stajının hangi yıllarda ne sürelerle yapılacağı bir düzenleme ile yapılandırılmamıştır.  Bu durum farklı tıp fakültelerinde farklı modellerin uygulanması ile standart bir eğitimin sağlanamamasına yol açmaktadır (Ek 1).
3. Tıp Fakültelerinde Eğitim ve Öğretim Planı Yüksek Öğenim Kurulu tarafından Üniversitelerarası Kurul’un görüşü alınarak 21 Haziran 1982’de 163 sayılı karar ile belirlenmiştir (Ek 2). Bu karar incelendiğinde altıncı sınıfta “Kırsal Hekimlik” stajının tanımlandığı görülecektir.  Kırsal hekimlik stajı kararda şöyle yer almaktadır:

“Aile Hekimliği döneminde yer alan Kırsal Hekimlik çalışmaları, Çocuk Sağlığı, İç Hastalıkları, Kadın Hastalıkları ve Doğum ile Halk Sağlığı Anabilim dalları ve Dekanlığın Koordinatörlüğü ile yürütülür.”
Bu ifade birkaç noktayı açıkça içine almaktadır:
Birincisi, Kırsal Hekimlik çalışmaları tek bir anabilim dalının stajı olmayıp multidisipliner olarak yürütülmesi gereken entegre bir staj uygulamasıdır.
İkincisi, Kırsal Hekimlik çalışmaları yalnızca kamuya ve çevreye yönelik halk sağlığı hizmetlerinin değil, aynı zamanda ve hatta esas olarak birinci basamaktaki klinik hekimlik uygulamalarının da öğretilmesini içermelidir.
Üçüncüsü, Kırsal Hekimlik çalışmaları içerisinde yer alan kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi edici tıbbi hizmetler ve bireylere yönelik bütüncül sağlık bakımı, Aile Hekimliğinin henüz tıp fakültelerinde temsil edilmediği bir ortamda ilgili diğer klinik dallara verilmiştir.
Nitekim 1982 yılından bu yana değişik fakültelerde yapılan uygulamalarda zaman zaman Sosyal Pediyatri gibi bölümler de Kırsal Hekimlik çalışmalarını üstlenmiş, ancak ağırlık hep Halk Sağlığı Anabilim Dallarında kalmıştır.
 
 
 

1. Kırsal Hekimlik uygulamasının bir staj olarak tıp fakültesi eğitim ve öğretim planına eklenmesi tesadüfi olmayıp tıp eğitiminin gereksinimlerine yanıt verme çabasının bir ürünüdür.  Çağdaş tıp eğitimi anlayışı, tıp eğitiminin yalnızca hastane ortamlarında değil tıp hizmetinin verildiği tüm ortamlarda, birey ve toplum ekseninde problem çözme ve hastayı yönetme becerilerini geliştirmeyi ön plana alarak verilmesi gerektiği yönündedir.  Kısaca topluma dayalı tıp eğitimi olarak isimlendirilen bu yaklaşımda eğitim ortamının üniversite hastanesi sınırlarının dışına ve özellikle birinci basmağa yayılması kaçınılmaz olmuştur.  Bu çerçevede Kırsal Hekimlik uygulaması, uzman hekim bakımının ve ileri teknoloji kullanımının sınırlı olduğu ve hizmetin esas olarak aile hekimliği uzmanları ve pratisyen hekimler tarafından verildiği birinci basamaktaki tıbbi uygulamalar olarak tanımlanabilir.  “Kırsal” sözcüğü her ne kadar “kent dışı ortam”ı çağrıştırsa da baştan itibaren bu staj birinci basamak uygulaması olarak anlaşılmış ve o şekilde hayata geçirilmiştir. Kırsal Hekimlik stajının amacı birinci basmakta tıbbi uygulama yapacak hekimlerin bu ortama özgün bilgi, tutum ve becerileri kazanmalarını sağlamaktır. 
2. Aile Hekimliği ağırlıklı olarak sistemin birinci basamağında tıbbi hizmet sunan bir tıp uzmanlığıdır.   Aile Hekimi birinci basamaktaki sağlık çalışanları ile birlikte bireylere ve topluma yönelik sağlık hizmetlerini bütünleştirir.  Bu çerçevede sağlığı geliştirici, hastalıklardan koruyucu ve tedavi edici hizmetlerin yanı sıra tek tek bireylere yönelik bakım hizmetlerini de sunar.  Bireylere verdikleri klinik hizmetlerin oluşturduğu yakın temas ve süreklilik sayesinde sağlıklı yaşama için gerekli davranış değişikliklerinin gerçekleşmesini sağlar. Aile Hekimliği Anabilim Dalları, akademik ve bilimsel bir tıp disiplini olarak aile hekimliğinin akademik birimleridir.  Dolayısı ile birinci basamakta çalışan aile hekimleri ve pratisyen hekimlerin akademik temsilcileridir.  Bu birimler her düzeydeki aile hekimliği eğitiminde sorumluluklarını, tıp fakültesi ve eğitim hastanesi yanı sıra esas olarak birinci basamak ortamında yani toplum içerisinde verdikleri öğrenci ve asistan eğitimiyle yerine getirmektedirler. 

Tüm dünyada tıp eğitimini hastane ortamları dışında birinci basamak ortamlarda ve toplum içinde verilmesi, erken hasta teması, temel bilimlerin öğretiminin entegre edilmesi, öğrenci merkezli eğitim gibi tıp eğitimindeki çağdaş gelişmelerin bir sonucu olarak 1970’lerden bu yana Aile Hekimliği disiplini, tıp fakültelerindeki akademik birimleri aracılığı ile tıp eğitimine aktif katkı sağlamaktadırlar (Ek 3).  Bu katkının giderek güçlendiği günümüzde, birinci basamakta çalışan aile hekimleri ve pratisyen hekimlerin akademik temsilcileri olan Aile Hekimliği Anabilim dallarının bizzat birinci basamak ortamlarda verilen tıp eğitimine aktif katılımı, mezunların birinci basamak yönelimli ve daha nitelikli yetişmelerini sağlayacaktır. SONUÇ OLARAK, Kırsal Hekimlik çalışmaları amacı, niteliği ve uygulama ortamı göz önüne alındığında ağırlıklı olarak bir AİLE HEKİMLİĞİ uygulamasıdır.  Bu nedenle intörnlük dönemi olarak adlandırılan 6. sınıftaki bu stajın yürütülmesi sorumluluğunun önemli bir bölümü Aile Hekimliği Anabilim dallarına düşmektedir.  Aile Hekimliğinin ülkemizde henüz kurulmadığı bir dönemde hazırlanmış olan 82/163 sayılı Yüksek Öğretim Kurulu kararının birinci basamaktaki sağlık bakımının eğitimini veren Aile Hekimliği Anabilim dallarını içine alacak şekilde yeniden düzenlenmesini talep etmekteyiz.
 
Prof. Dr. Okay Başak
Aile Hekimliği Akademisi Derneği Başkanı